Εκκλησίες και Μοναστήρια

Πολλές από τις εκκλησίες της Ίου έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέες ως ιστορικά μνημεία κυρίως των μεταβυζαντινών χρόνων, αφού αποτελούν τυπικά δείγματα νησιωτικής ναοδομίας των Κυκλάδων.

 

Οι εκκλησίες της Ίου που έχουν χαρακτηρισθεί διατηρητέες ως Ιστορικά Μνημεία είναι:

  1. Η Παναγιά η Γκρεμιώτισσα, στη Χώρα
  2. Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, στη Χώρα
  3. Η Αγία Αικατερίνη, στη Χώρα
  4. Ο Άγιος Νικόλαος – Λαζάρου, στη Χώρα
  5. Η Παναγιά Χρυσοπηγή, στη Χώρα
  6. Ο Ευαγγελισμός, στη Χώρα
  7. Ο Άγιος Νικόλαος – Αγία Βαρβάρα, στη Χώρα
  8. Ο Άγιος Νικόλαος, στη Χώρα
  9. Ο Άγιος Γεώργιος, στη Χώρα
  10. Ο Τίμιος Σταυρός ή Σταυρού, στη Χώρα
  11. Η Παναγιά η Φανερωμένη, στη Χώρα
  12. Ο Άγιος Βασίλειος, στη Χώρα
  13. Ο Άγιος Ανδρέας και η Αγία Κυριακή, στη Χώρα
  14. Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και ο Άγιος Παντελεήμονας
  15. Των Ταξιαρχών ή Θεοσκέπαστη, στη Χώρα
  16. Τα Εισόδια της Θεοτόκου (Μετόχι) ή Παναγιά Αμοργιανή, στη Χώρα
  17. Η Παναγιά η Καθολική, στη Χώρα
  18. Ο Άγιος Γεώργιος, στο Λιμάνι
  19. Η Αγία Ειρήνη, στο Λιμάνι

Το τοπίο της Ίου προσδιορίζεται από τις πολλές εκκλησίες και τα ξωκλήσια που είναι διάσπαρτα παντού και είναι θα λέγαμε αναπόσπαστο κομμάτι της ομορφιάς του νησιού. Η τοπική παράδοση θέλει τις εκκλησίες του νησιού να είναι 365, μία για κάθε ημέρα του χρόνου, ενώ την ίδια στιγμή ο σταυρός στις εκκλησίες της Χώρας να είναι μαρμάρινος, ενώ στα ξωκλήσια, πέτρινος. Επιπλέον, το πίσω μέρος από το ιερό των μικρών εκκλησιών, σύμφωνα με ένα τοπικό έθιμο χρησιμοποιείται ως οστεοφυλάκιο. Η Μητρόπολη του νησιού είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου στη Χώρα, ενώ στην κορυφή της Πρωτεύουσας της Ίου δεσπόζει η Παναγιά η Γκρεμιώτισσα. Στη δεξιά άκρη του λιμανιού στέκει αγέρωχη η οικοδέσποινα του νησιού, Αγία Ειρήνη, μία πανέμορφη εκκλησία, που χαρακτηρίζεται από τους ντόπιους ως ο φυσικός φάρος του νησιού. Κατασκευάστηκε τον 17ο αιώνα και έχει δύο καμπαναριά. Άλλες σημαντικές εκκλησίες στο νησί είναι αυτές του Αγίου Ιωάννη στην Ψάθη, η Αγιά Θεοδότη που βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή και αποτελεί την πιο παλιά εκκλησία του νησιού χτισμένη το 16ο αιώνα πάνω στα ερείπια ενός αρχαίου ναού του θεού Απόλλωνα, ο Προφήτης Ηλίας, που βρίσκεται στην ψηλότερη κορυφή του νησιού, ο Άγιος Ιωάννης στον Πύργο, η Κουντουτιανή στη Χώρα και το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη στον Κάλαμο. Πολλές από τις εκκλησίες της Ίου έχουν χαρακτηρισθεί διατηρητέες ως ιστορικά μνημεία κυρίως των μεταβυζαντινών χρόνων, αφού αποτελούν τυπικά δείγματα νησιωτικής ναοδομίας των Κυκλάδων.

Εκκλησίες

Μητροπολιτικός ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

 

Στα όρια του βασικού οικισμού βρίσκονται ως σήμερα 22 εκκλησίες. Ο Μητροπολιτικός ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου , έργο του Συνδέσμου Ιητών, εγκαινιάσθηκε το 1931 και για την ανέγερσή του θεωρήθηκε σκόπιμη η κατεδάφιση διπλανού μικρότερου ναού , αφιερωμένου στον Άγιο Νικόλαο.

Η Αγία Ειρήνη

 

H Αγ.Ειρήνη η οποία βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού στο Γιαλό και χτίστηκε εκεί για να καλωσορίζει τους επισκέπτες του νησιού. Είναι ένα ιδιόρρυθμο κτίσμα που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον Όταν ανοιγει η μπουκαπόρτα για να δέσει το καράβι στη Νιό, αυτό που βλέπει ο επισκέπτης ειίναι σαν σε κάδρο την Αγιά Ειρήνη. Μοναδική είναι η θέα και απο την εκκλησία. Γραφική, λιτή και πολυφωτογραφισμένη. Μία κατάλευκη όμορφη μικρή εκκλησία σκαρφαλωμένη σε ένα βραχώδες σημείο στην είσοδο του λιμανιού. Είναι ορατή από όλα τα σημεία του Γιαλού.

Γκρεμιώτισσα

 

Η Εκκλησία της Παναγίας της Γκρεμιώτισσας οφείλει την προσωνυμία της στο υψηλότερο σημείο της απότομης πλαγιάς της Χώρας, όπου κτίστηκε το 1779.

Για τη κατασκευή της λέγεται ‘ότι:  « Επι Τουρκοκρατίας, ευσεβείς Κρητικοί , προκειμένου να σώσουν την εικόνα της Παναγίας , την έβαλαν σε μία σχεδία , άναψαν ένα καντήλι και την άφησαν στη θάλασσα. Η εικόνα βρέθηκε από ντόπιους αγρότες  στον όρμο του Μυλοπότα σφηνωμένη  στα βράχια και μεταφέρθηκε στο Ναό Ύψωσης του  Τιμίου Σταυρού. Όμως  κάθε  βράδυ , η εικόνα έφευγε από τη θέση της και την έβρισκαν στο εκκλησάκι του Αγίου Ελευθερίου , που βρίσκεται κοντά στη σημερινή Παναγία  Γκρεμιώτισσα, όπου και παρέμεινε. Όταν αποφασίστηκε να κτιστεί εκεί  Εκκλησία για να στεγαστεί η εικόνα , κάθε πρωί τα σημεία των κτιστών έλειπαν από τη θέση τους και βρίσκονταν σε ΄ένα απόκρημνο σημείο, απροσπέλαστο και μεγαλυτέρων διαστάσεων .

Οι κάτοικοι κατάλαβαν ότι έπρεπε να χτίσουν την Εκκλησία σε εκείνο το σημείο που «έβλεπε»  προς την Κρήτη, όπως και έγινε με προσωπική εργασία των κατοίκων.

Κάθε δεκαπενταύγουστο γίνεται η λιτανεία της εικόνας στα στενά της Χώρας, μετά την πρωινή λειτουργία που ακολουθεί τον εσπερινό της προηγούμενης ημέρας.

Παναγία Κουντουτιανή

Ο Ναός της  Παναγίας Κουντουτιανής , οφείλει την ονομασία της στην ύπαρξη υπόγειου σωλήνα υπονόμου , κουντούτο, που «περνούσε»κοντά στο ναό.

Αξιοσημείωτη είναι η ιδιόρρυθμη κατασκευή της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στην Κάτω Πιάτσα και της Αγίας Αικατερίνης , χτισμένη κοντά στην Μητρόπολη, στα θεμέλια ναού του Πυθίου Απόλλωνα, του οποίου η λατρεία ήταν διαδεδομένη στην Ίο κατά την αρχαιότητα.